Εισαγωγή στην αθλητική ψυχολογία

Το ερώτημα τι είναι η αθλητική ψυχολογία θα απαντηθεί σε αυτό το άρθρο. Ποιος είναι ο στόχος της αθλητικής ψυχολογίας και πώς μπορεί να βοηθήσει τους αθλητές, από τα πρώτα βήματα της παιδικής ηλικίας μέχρι και τον επαγγελματικό αθλητισμό.

Αθλητική Ψυχολογία ορισμός

Η Αθλητική Ψυχολογία είναι η επιστήμη στην οποία εφαρμόζονται οι αρχές της ψυχολογίας στο πλαίσιο του αθλητισμού και της άσκησης.

Στόχος Αθλητικής Ψυχολογίας

Η Αθλητική Ψυχολογία έχει αρκετούς στόχους, όσον αφορά τόσο τους αθλητές, όσο και τους προπονητές, αλλά και τους γονείς. Βοηθά ποικιλοτρόπως όλους όσους εμπλέκονται. Οι στόχοι της είναι:

• Η καλλιέργεια της πνευματικής και ψυχολογικής διάστασης των αθλητών και ενδυνάμωση της γνωστικής και πνευματικής τους
  ετοιμότητας, ώστε να αξιοποιηθούν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι ικανότητές τους.
• Στη φιλοσοφία της αθλητικής ψυχολογίας, η νίκη δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Σκοπός είναι η συνεχής πρόοδος και η βελτίωση της προσωπικής απόδοσης μέσα από την οποία έρχεται η επιτυχία. Η αθλητική ψυχολογία ενδιαφέρεται όχι μόνο για την αύξηση της απόδοσης,
  αλλά παράλληλα βλέπει τον αθλητισμό ως ένα μέσο για την καλυτέρευση του ατόμου.
• «Νίκη και μόνο νίκη, ή νίκη με κάθε μέσο, δεν είναι συμβατή με τους στόχους της αθλητικής ψυχολογίας» (Martens, 1987).

Με πιο απλά λόγια δηλαδή, η Αθλητική Ψυχολογία είναι η μελέτη της επίδρασης ψυχολογικών / συναισθηματικών παραγόντων στην αθλητική απόδοση και άσκηση, καθώς και της επίδρασης της συμμετοχής στον αθλητισμό, σε ψυχολογικούς / συναισθηματικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου η αθλητική απόδοση επηρεάζεται από ψυχολογικούς παράγοντες και αντίστροφα ο αθλητισμός ασκεί θετική επίδραση στην ψυχολογία του ατόμου. Επίσης, η απόδοση στον αθλητισμό δεν εξαρτάται μόνο από τη σωματική άσκηση, αλλά και την άσκηση της ψυχής και του μυαλού του αθλητή. Οι αθλητικές επιδόσεις και οι διαφορές μεταξύ των αθλητών οφείλονται τόσο σε φυσιολογικούς όσο και ψυχολογικούς παράγοντες.

Βασικά ερωτήματα στην Αθλητική Ψυχολογία

Δύο είναι τα θεμελιώδη ερωτήματα στα χρόνια ανάπτυξης της Αθλητικής Ψυχολογίας (Weinberg & Gould):

• Η συμβολή της Αθλητικής Ψυχολογίας στη μεγιστοποίηση τόσο της προσπάθειας όσο και της απόδοσης των αθλητών.
• Ο ρόλος της Αθλητικής Ψυχολογίας στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και της ψυχικής ευημερίας των αθλούμενων.

Ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου

Ο αθλητικός ψυχολόγος είναι αυτός που καλείται να φέρει σε πέρας όλα τα παραπάνω και να βοηθήσει τους αθλητές, όχι μόνο στην ενίσχυση απόδοσης, αλλά να αναπτυχθούν γενικότερα ως άνθρωποι και να μάθουν να διαχειρίζονται καταστάσεις και συναισθήματα.

Που απευθύνεται ο αθλητικός ψυχολόγος;

Απευθύνεται στους:

• αθλητές
• προπονητές
• γονείς των αθλητών
• διαιτητές
• καθηγητές Φυσικής Αγωγής
• διοικούντες & αθλητικούς παράγοντες

Ο αθλητικός ψυχολόγος ασχολείται με:

• Κινητική μάθηση
• Ανάπτυξη ψυχολογικών δεξιοτήτων
• Μεγιστοποίηση απόδοσης
• Σχολική Φυσική αγωγή
• Αγωγή Υγείας
• ΑμΕΑ και αθλητισμό

Αθλητικός Ψυχολόγος και συνεργασίες

Για την αντιμετώπιση θεμάτων / προβλημάτων του αθλητή. Είναι κοινά πια αποδεκτό ότι τόσο οι προπονητές όσο και οι αθλητές χρειάζεται να εξασκήσουν και να εργαστούν πάνω στις ψυχολογικές δεξιότητες. Ο αθλητικός ψυχολόγος εφαρμόζει στους αθλητές μια ποικιλία τεχνικών και στρατηγικών διευκόλυνσης και μεγιστοποίησης της απόδοσης. Συνεργάζεται με τον προπονητή, αλλά και με οποιονδήποτε άλλον χρειαστεί, προκειμένου για τη μεγιστοποίηση της απόδοσης του αθλητή αλλά και της ολοκλήρωσης του ως προσωπικότητα μέσα και έξω από τον αθλητισμό.

Ο αθλητικός ψυχολόγος συνεργάζεται με:

• φυσιοθεραπευτές
• εργομετρικά κέντρα
• διαιτολόγους

Θέματα αθλητικού ψυχολόγου

• Ανάπτυξη κινήτρων
• Διαχείριση στρες και άγχους
• Έλεγχος σκέψεων
• Επικοινωνία
• Διαχείριση της ήττας και Ορθή διαχείριση της επιτυχίας
• Στοχοθεσία
• Ανάπτυξη Αυτοπεποίθησης
• Διαχείριση Θυμού
• Προβλήματα Συμπεριφοράς
• Διαχείριση Τραυματισμών
• Υπερπροπόνηση
• Διαχείριση συναισθημάτων
• Προσοχή και Συγκέντρωση
• Ομαδικότητα- Ανάπτυξη και διατήρηση της συνοχής στην ομάδα

Ψυχολογική υποστήριξη στα αθλήματα

Στο ερώτημα γιατί είναι η αναγκαία η ψυχολογική υποστήριξη σε όλα τα αθλήματα, οι απαντήσεις είναι αρκετές:

• Διαρκής σωματική προσπάθεια.
• Η καταπόνηση και η σωματική εξάντληση.
• Οι στερήσεις που συνδέονται με αυτόν τον τρόπο ζωής.
• Οι έντονες μεταπτώσεις των συναισθημάτων της χαράς και της λύπης, της αισιοδοξίας και της απαισιοδοξίας, της αυτοσυγκέντρωσης και του αποσυντονισμού, της αυτοκυριαρχίας και του άγχους που συνοδεύουν τις προκλήσεις αυτές.
• Όλοι οι αθλητές δοκιμάζονται καθημερινά τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά.

Προσοχή! Ο αθλητισμός όταν χάσει την πρωταρχική του αξία, της χαράς και της ευεξίας και μετατραπεί σε κυνήγι δόξας, πρωταθλητισμού, κοινωνικής καταξίωσης και οικονομικού κέρδους οδηγεί σε σωματική και ψυχική καταπόνηση του οργανισμού.

Μπορεί να προκαλέσει:

Άγχος, στρες, φόβο αποτυχίας, χρήση ουσιών, απογοήτευση, αίσθηση αποτυχίας, χαμηλή αυτοπεποίθηση.